Unikanie potomstwa a ważność małżeństwa
Pytanie: Jeśli istnieje wyraźna intencja nieposiadania dzieci, czy zawarty związek małżeński jest ważny?
Odpowiedź: Nie byłoby to małżeństwo. Żaden ksiądz nie może przewodniczyć takiej ceremonii, a wierni nie mogą być jej świadkami. Gdyby tak się stało, byłaby to kpina.
Jednak wyraźna intencja nieposiadania dzieci na zawsze nie jest częścią wyrażanej na różne sposoby zgody małżeńskiej.
WIELEBNY P. CHAS AUGUSTINE wyjaśnił: ,,Słowa wyraźnie wyrażają to, co zamierzają przekazać, czyli zgodę małżeńską. To samo można powiedzieć o równoważnych znakach, na przykład o skinieniu głową”. A COMMENTARY ON THE NEW CODE OF CANON LAW By THE REV P CHAS AUGUSTINE VOL V. s. 240.
KANON 1086.1: ,,Wewnętrzna zgoda woli zawsze jest określana jako odpowiadająca słowom lub znakom używanym podczas ślubu małżeńskiego”.
W MISTICI CORPORIS CHRISTI Papież Pius XII określił to w następujący sposób: ,,Zawierające małżeństwo strony stają się dla siebie nawzajem szafarzami łaski”. Po tak jasno określonym wyjaśnieniu, powstaje pytanie dlaczego więc niektórzy twierdzą, że nigdy nie byli w małżeństwie i mają prawo ponownie się ożenić?
Szafarzami Sakramentu Małżeństwa są małżonkowie, którzy obiecują trwać razem od tego dnia, na dobre i złe, w bogactwie i biedzie, w zdrowiu i w chorobie, aż do śmierci. ,,Co więc Bóg złączył, człowiek niech nie rozdziela” (Św. Marek, 10: 9).
Odmowa żony odnośnie posiadania dzieci zrodzonych w małżeństwie jest złem. Ale w każdym momencie Bóg może zamienić zło na dobro. Jeśli jednak mąż pośpieszył się z "rozwodem" z taką żoną i "poślubił" inną kobietę, popełnia grzech cudzołóstwa i przez to daje swojej żonie okazję do popełnienia cudzołóstwa. I vice versa.
Po zawarciu małżeństwa i jego skonsumowaniu, czyli po użyciu praw ciał względem siebie, małżonkowie niekiedy mogą żyć osobno. Jednak ich małżeństwo nie może zostać ani rozwiązane, ani unieważnione, i żadne z nich nie ma prawa zawarcia nowego małżeństwa z inną osobą. W przeciwnym bowiem razie popełniają cudzołóstwo.
Pytanie: Czy "brak otwartości" na prokreację przez którąkolwiek ze stron unieważnia małżeństwo? Szczególnie czy akty stosowania antykoncepcji unieważniają małżeństwo?
Odpowiedź: Użycie środków antykoncepcyjnych w celu uniknięcia potomstwa jest złe. Jednak samo użycie antykoncepcji nie jest ostatecznym dowodem na intencję sprzeczną z podstawowym celem małżeństwa, tj. "prokreacją i wychowaniem potomstwa" (Kanon 1013.1).
Św. Tomasz z Akwinu nauczał: ,,Ten, kto zamierza zawrzeć małżeństwo, lecz nie będzie kierować je do celu określonego przez Kościół, zawiera je ważnie”. THE SUMMA THEOLOGICA OF ST. THOMAS AQUINAS: QUESTION XLVIII, Reply Obj. 3.
Prawo kanoniczne wylicza następujące przeszkody utrudniające zawarcie małżeństwa, które sprawiają, że małżeństwo jest nie tylko niemoralne, ale także nieważne. Jednak prawo kanoniczne nie wspomina o unikaniu potomstwa za pomocą sztucznych środków antykoncepcyjnych jako przeszkodzie utrudniającej zawarcie małżeństwa:
- WIEK, KAN. 1067
- NIEMOŻNOŚĆ DOKONANIA AKTU MAŁŻEŃSKIEGO, KAN. 1068
- WIĘZI MAŁŻEŃSKIE PO WCZEŚNIEJSZYM MAŁŻEŃSTWIE, KAN. 1069
- NIERÓWNOŚĆ W WYZNANIU, KAN. 1070-1071
- OTRZYMANE ŚWIĘCENIA, KAN. 1072
- ŚLUBY ZAKONNE, CAN. 1073
- UPROWADZENIE SIŁOWE, KAN. 1074
- ZBRODNIA, KAN. 1075
- POKREWIEŃSTWO, KAN. 1076
- POWINOWACTWO, KAN. 1077
- PUBLICZNA PRZYZWOITOŚĆ, KAN. 1078
- POKREWIEŃSTWO DUCHOWE, KAN. 1079
- ADOPCJA PRAWNA, KAN. 1080
o. Valerii
Poniżej znajdują się dodatkowe wyjaśnienia przedsoborowych autorów katolickich:
A MANUAL OF MORAL THEOLOGY FOR ENGLISH-SPEAKING COUNTRIES:
,,Jeśli w umowie nie zawarto niczego sprzecznego z istotą małżeństwa, ale jedna lub obie strony zamierzają dokonać czegoś takiego, intencja dotycząca tego czynu szkodzi lub nie szkodzi umowie, w zależności od tego czy jej [tej intencji – P.] konsekwencją jest wyłączenie praw małżeńskich, czy tylko zamiar ich nadużywania” (s. 272).
,,Legalność małżeństwa zawartego z przeciwnymi intencjami będzie zależała od tego, która intencja jest dominującą lub którą by wybrano, gdyby znane i zrealizowane zostały ich wzajemnie destrukcyjne charaktery” (s. 272).
,,Kiedy istnieje wątpliwość, czy małżonek jest impotentny, czy nie, podjęta decyzja musi być na korzyść ważności małżeństwa, a ponieważ wszystkie takie pytania należą do forum externum, podlegają one kompetencji biskupa i nie mogą być rozstrzygane przez spowiednika.
3. Pojedyncza jałowość lub bezpłodność nie jest impotencją, ani nie czyni małżeństwa niemożliwym ani nielegalnym. Istnieje kontrowersja wśród ekspertów co do tego, czy usunięcie jajników lub macicy lub obu tych narządów czyni kobietę impotentną, czy tylko bezpłodną. Decyzje wydane przez rzymskie Kongregacje w konkretnych przypadkach są cytowane na obronę obu opinii, i jak dotąd nie podjęto ogólnego rozwiązania tego problemu. Dopóki tak się nie stanie, kobieta, która przeszła takie operacje, nie powinna wchodzić w małżeństwo bez konsultacji z biskupem, ale jeśli już jest zamężna, powinna kierować się bardziej korzystną opinią” (s. 294).
A MANUAL OF MORAL THEOLOGY FOR ENGLISH-SPEAKING COUNTRIES BY REV. THOMAS SLATER, S.J., ST. BEUNO'S COLLEGE, ST. ASAPH, WITH NOTES ON AMERICAN LEGISLATION BY REV. MICHAEL MARTIN, S.J. PROFESSOR OF MORAL THEOLOGY, ST. LOUIS UNIVERSITY, VOLUME II,, THIRD EDITION, NEW YORK, CINCINNATI, CHICAGO, BENZIGER BROTHERS, Permissu Superiorum R. SYKES, S.J., Praep. Prov. Anglicae, Permissu Superiorum R. J. MEYER, S.J., Praep. Prov. Missourianae, Nihil Obstat REMY LAFORT, Censor Librorum, Imprimatur +JOHN M. FARLEY, Archbishop of New York, New York, 19 września 1908.
THE CASUIST, A Collection of Cases in Moral and Pastoral Theology:
,,Ogólnie rzecz biorąc, małżeństwa zawarte z porozumieniem, że strony będą praktykować kontrolę urodzeń, chociaż grzeszne z powodu zamierzonego nadużycia małżeństwa, nie stają się nieważne z tego powodu. Zazwyczaj intencja zostania mężem i żoną przeważa nad każdą przeciwną intencją”.
THE CASUIST, A Collection of Cases in Moral and Pastoral Theology, VOLUME V, PREPARED AND EDITED BY REVEREND J. A. McHUGH, O.P., Lector of Sacred Theology and Professor of Dogmatic Theology in The Catholic Foreign Mission Seminary, Ossining, N. Y., NEW YORK JOSEPH F. WAGNER, INC. s. 254, Nihil Obstat: ARTHUR J. SCANLAN, S. T. D. Censor Librorum, Imprimatur: +JOHN CARDINAL FARLEY, Archbishop of New York, NEW YORK, 4 grudnia 1917.
A COMMENTARY ON THE NEW CODE OF CANON LAW,
By THE REV. P. CHAS. AUGUSTINE:
"ZGODA WEWNĘTRZNA I ZEWNĘTRZNA
KAN. 1086
1. Interims animi consensus semper praesumitur conformis verbis vel signis in celebrando matrimonio adhibitis.
2. At si alterutra vel utraque pars positive voluntatis actu excludat matrimonium ipsum, aut omne ius ad coniugalem actum, vel essentialem aliquam matrimonii proprietatem, invalide contrahit.
1. Wewnętrzna zgoda woli zawsze jest traktowana jako odpowiadająca słowom lub znakom używanym podczas zawarcia małżeństwa. ... Dlatego nawet jeśli jedna ze stron może zmylić drugą, kierując swoją intencję na coś innego niż małżeństwo, to jeśli wyraża ona swoją zgodę w zwyczajny i formalnie ważny sposób, małżeństwo jest domniemane jako ważne w foro externo, chociaż może być nieważne w osądzie sumienia.44. Jest to uznawane za prawdę nawet wtedy, gdy ktoś postawił warunek w swoim umyśle. Na przykład James mówi sobie: ,,Poślubię ją, jeśli jest w ciąży, ponieważ chcę naprawić krzywdę, którą jej wyrządziłem”. Jeśli James nie stawia żadnych warunków, wyrażając swoją zgodę małżeńską przed odpowiednimi świadkami i nie zawiera żadnej formalnej umowy przed małżeństwem, to małżeństwo jest ważne.45. Słowa precyzyjnie wyrażają to, co zamierzają przekazać, czyli zgodę małżeńską. To samo trzeba powiedzieć o równoważnych znakach, na przykład skinieniu głową.46 (strony 239-240). Pozytywny akt woli może wykluczać samo małżeństwo. Jeśli ktoś bowiem zawiera związek wyłącznie dla przyjemności cielesnej, nie byłoby to małżeństwem. Jeśli dwie osoby poślubiają się z powodu przyjaźni lub współpracy literackiej, również nie byłoby to małżeństwem.
Pozytywny akt woli może wykluczać wszelkie prawo do stosunku małżeńskiego, czyli ius ad copulam, i w ten sposób całkowicie zaprzeczać podstawowemu celowi małżeństwa. Różni się to od prawa do jego wykonywania. To nie jest istotnie wymagane dla ważności umowy małżeńskiej i dlatego może być pominięte.52. Dlatego cel "unikania potomstwa" samo w sobie nie wyklucza ważności małżeństwa”.
44 S. C. P. F., Oct. I, 1785, (Coll., n. 580)
45 S. C. C. ( June 23, 1907 (Anal. Eccl., t. 15, 239 ff.)
46 S. O., Aug. 22, 1860 (Coll., n. 1201)
51 S. C. C., Aug. 6, 1881
52 Cfr. cc. 26, 31, X, IV, i; c. 5, X, IV, 4; A. S. S., V, s. 553, f. (s. 242)
A COMMENTARY ON THE NEW CODE OF CANON LAW, By THE REV. P. CHAS. AUGUSTINE, O.S.B., D.D., Professor of Canon Law, BOOK III, De Rebus, or Administrative Law, VOLUME V,, Marriage Law (can. 1012-1143), Matrimonial Trials (can. 1960-1992), SECOND, REVISED EDITION, B. HERDER BOOK CO., 17 SOUTH BROADWAY, ST. Louis, Mo., AND 68 GREAT RUSSELL ST. LONDON, W. C, 1920, Cum Permissu Superiorum, NIHIL OBSTAT Sti. Ludovici, 14 stycznia 1920. F. G. Holweck, Censor Librorum, IMPRIMATUR Sti. Ludovici, 15 stycznia 1920. +Joannes J. Glennon, Archiepiscopus, Sti. Ludovici, s 239-240, 242.
THE SUMMA THEOLOGICA
OF ST. THOMAS AQUINAS:
PYTANIE XLVIII.
O PRZEDMIOCIE ZAWARCIA MAŁŻEŃSTWA
ARTYKUŁ DRUGI.
CZY MAŁŻEŃSTWO MOŻE WYNIKAĆ Z JEDNEJ OSOBY WYRAŻAJĄCEJ ZGODĘ NA WZIĘCIE DRUGIEJ Z PODSTĘPNYCH POBUDEK?
Zarzut 1: Wydaje się, że małżeństwo nie może wynikać z działań jednej osoby wyrażającej zgodę na wzięcie drugiej osoby z podstępnych pobudek. Istnieje bowiem tylko jedna przyczyna jednego celu. A małżeństwo jest jednym sakramentem. Nie może więc wynikać z intencji innej niż ta, dla której zostało ustanowione przez Boga, a mianowicie dla płodzenia dzieci.
Zarzut 2: Również związek małżeński pochodzi od Boga, zgodnie z tekstem Ewangelii według Świętego Mateusza (19: 6): ,,To, co Bóg złączył, niech człowiek nie rozłącza”. Jednak związek zawarty z niemoralnych pobudek nie pochodzi od Boga. Dlatego nie jest to małżeństwo.
Zarzut 3: W przypadkach innych sakramentów, jeśli nie jest zachowana intencja Kościoła, uznaje się je za nieważne. Intencja Kościoła w sakramencie małżeństwa nie jest skierowana ku podstępnemu celowi. Dlatego jeśli małżeństwo zostanie zawarte z podstępnych pobudek, nie będzie ważne.
Zarzut 4: Zgodnie z poglądem Boecjusza (Topic), rzecz jest dobra, jeśli jej cel jest dobry. Ale małżeństwo jest zawsze dobre. Dlatego nie jest to małżeństwo, jeśli jest zawarte dla złego celu.
Zarzut 5: Małżeństwo oznacza związek Chrystusa z Kościołem, a w tym nie może być niczego podstępnego. Dlatego małżeństwo nie może być zawarte z podstępnych pobudek.
Przeciwnie, jeśli ktoś ochrzci innego dla zysku, to ochrzci go ważnie. Dlatego jeśli mężczyzna bierze ślub z kobietą dla zysku, to jest to ważne małżeństwo.
Również wiele przykładów i autorytetów cytuje w tekście (iv. Sent. D. 30), które potwierdzają tę konkluzję.
Odpowiadam, że końcowy cel małżeństwa może być rozpatrywany jako dwuznaczny, mianowicie istotny i przypadkowy. Istotną przyczyną małżeństwa jest cel, do którego jest ono z natury swojej przypisane, a jest nim zawsze dobro, mianowicie płodzenie dzieci i unikanie rozpusty. Jednak przypadkowym celem małżeństwa jest to, co strony kontraktujące zamierzają jako wynik małżeństwa. I ponieważ to, co jest zamierzone jako wynik małżeństwa, jest następstwem małżeństwa, a to, co przychodzi jako pierwsze, nie jest zmieniane przez to, co przychodzi później, lecz odwrotnie. Małżeństwo nie staje się dobrym ani złym ze względu na ten cel, ale ze względu na strony kontraktujące, dla których ten cel jest istotny. Ponieważ jednak przyczyny przypadkowe są nieskończenie liczne, wynika stąd, że w małżeństwie może być nieskończona ich liczba, przy czym niektóre z nich są dobre, a niektóre złe.
Odpowiedź na zarzut 1. To dotyczy przyczyny istotnej i głównej; ale to, co ma jedną przyczynę istotną i główną, może mieć kilka wtórnych przyczyn istotnych i nieskończoną liczbę celów przypadkowych.
Odpowiedź na zarzut 2. Połączenie można uważać za sam związek, jakim jest małżeństwo, które zawsze pochodzi od Boga i jest dobre, jakakolwiek jest jego przyczyna; lub za czyn tych, którzy są ze sobą złączeni, a zatem jest to czasami złe i nie pochodzi po prostu od Boga. Nie jest też nierozsądne, aby od Boga pochodził skutek, którego przyczyną jest zło, jak na przykład dziecko zrodzone z cudzołóstwa. Dziecko ma w sobie dobro pochodzące od Boga, chociaż [grzech cudzołóstwa – P.] nie pochodzi po prostu od Boga.
Odpowiedź na zarzut 3. Zamiar Kościoła, przez który zamierza on udzielić sakramentu, jest istotny dla każdego sakramentu, więc w przypadku braku tego zamiaru wszystkie sakramenty są nieważne. Jednak zamysł Kościoła, w którym zamierza on uzyskać korzyść wynikającą z sakramentu, należy do dobra, a nie do istoty sakramentu; dlatego też, jeśli nie jest przestrzegany, sakrament jest mimo wszystko ważny. Jednak ten, kto pomija tę intencję, grzeszy; na przykład, jeśli podczas chrztu nie zamierza się uzdrowić umysłu, jak zamierza Kościół. Podobnie i ten, kto zamierza zawrzeć związek małżeński, chociaż nie kieruje go do celu zamierzonego przez Kościół, zawiera go jednak ważnie.
Odpowiedź na zarzut 4. Zło, które jest zamierzone, nie jest końcem małżeństwa, ale umawiających się stron.
Odpowiedź na zarzut 5. Znakiem zjednoczenia Chrystusa z Kościołem jest samo zjednoczenie, a nie działanie tych, którzy są zjednoczeni; dlatego nie wynika z tego wniosek.
THE SUMMA THEOLOGICA OF ST. THOMAS AQUINAS, THIRD PART (SUPPLEMENT) QQ. XXXIV. - LXVIII. LITERALLY TRANSLATED BY FATHERS OF THE ENGLISH DOMINICAN PROVINCE, LONDON, BURNS OATES & WASHBOURNE LTD. 28 ORCHARD STREET, W. I 8-10 PATERNOSTER ROW, E.C. 4, BENZIGER BROTHERS: NEW YORK, CINCINNATI, CHICAGO, 1922, Nihil Obstat. Fr. INNOCENTIUS APAP, O.P., S.T.M., Censor Theol, Imprimatur. EDUS. CANONICUS SURMONT, VICARIUS GENERALIS. WESTMONASTERII. APPROBATIO ORDINIS Nihil Obstat. Fr. VINCENTIUS McNABB, O.P., S.T.M. Fr. FABIANUS DIX, O.P., B.A. Imprimatur. Fr. BEDA JARRETT, O.P., S.T.L., M.A., Prior Provincialis Angliae. LONDINI, 4 maja 1922. Vol. 19, s. 140-142.
Tłum. Paulo
|
